İlk bakışta tek belirti akıntı olarak karşımıza çıkar ancak fistülün tipine göre değişik belirtiler de görebiliriz. Hastalığın başlangıcından beri olan belirtileri bilirsek teşhis açısından daha fazla bilgi vermiş olur. Nedenleri arasında neredeyse % 100 oranda apse olduğu için başlangıç döneminde ilk belirtisi makat civarında yeri tam odaklanmayan ağrı olur, takip eden 2-3 günde ağrı giderek şiddetlenir ve bir bölgeye sıkışır.
Yine bu günlerde ağrıya ek olarak şişlik, bölgesel kızarıklık ve ateş görülür. Apse boşaltılmazsa yada patlamazsa şikayetler giderek artar ve vücutta ateş eklenir. Bunlar hastalığın başlangıç döneminde görülen şikayetler ve belirtilerdir. Apse patladıktan (tercihen patlaması beklenmeden boşaltılmalıdır) yada boşaltıldıktan sonra cerahat boşalır ve akıntı devam eder. Akıntılar iki haftada büyük ihtimalle durur, durmadıysa fistül olacağına karar verilir ve 2 ayın sonunda devam ediyorsa artık fistül denir. Ve asıl tanımlayıcı bulgular ortaya çıkar
– Makatta akıntı; Olmazsa olmaz bulgudur, her vaka da az veya çok mutlaka vardır, iltihap veya kanlı iltihap şeklindedir.
– Makat yanında delik; Fistülün dış ağzıdır ve iltihap buradan gelir. Delik inkomplike olanlarda makatın hemen yanındayken komplike olanlar makattan 2.5 cm den daha uzaktadır.
– Kızarıklık; İltihabi akıntının deride yaptığı tahrişten kaynaklanır, önemsidir ancak hastayı rahatsız eder
– Kaşıntı; bölge derisindeki tahrişten kaynaklanır, kaşıdıkça tahriş dahada artıp kaşıntının dayanılmaz düzeylere gelmesine neden olabilir
– Anüste kötü koku olması; Yine cerahatli akıntıdan kaynaklanan bir durumdur, kalçaların arasına kağıt havlu koymak koku şikayetini azaltır.
– Ağrı; Seyrek rastlanır ve şiddetli değildir.
– Kanama; Fistülün dış ağzında oluşan çok zarif granülasyon dokusunun parçalanması sonucu olur, abartılı kanama olmaz daha çok peçetede görülür.
– Islaklık; Akıntının verdiği histir
– Makat yanında şişme; Dış ağzın kapanması sonucu akıntı deri altında birikir ve ağrılı bir şişliğe neden olur. Dış delik yeniden patlayıncaya kadar ağrı giderek şiddetlenir ve 3-4 günde kendiliğinden patlar. Patladığı anda hasta rahatlar.
– Tümör oluşumu; fistül dış ağzı yani akıntıyla sürekli tahriş olan yer bu kronik tahriş sonucu 15-20 yıl sonra kansere yani kötü huylu tümöre dönüşür ve o bölgede karnabahar görünümünde tümör ortaya çıkar. Bu sorunu yaşamamak için tedavi uzun süre ertelenmemelidir.
– İp şeklinde sertlik; Dışarıdaki delik ile bağırsağın içindeki delik arasında uzanan trakttır, parmak ucuyla hafif dokunulduğunda hissedilir.
– Dışkı kaçağı; Geniş kanallı fistüllerde olabilen ve çok seyrek görülen bir bulgudur.
Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis konması için yukarda sayılan belirti ve bulguların hepsinin aynı hastada olması gerekmemektedir, bunların bir veya birkaçı yada hepsi aynı hastada görülebilir. Bu belirtiler fistül hastalığını düşündürür ancak fistülün kesin teşhisi ve tipinin belirlenebilmesi için şu girişimlerin biri veya birden fazlasını yapmak gerekir.
Muayene
Anoskop muayenesi
Stile ile kontrol
MR (manyetik rezonans)
Fistülografi
Anal ultrason
Bunların gerekip gerekmediği ilk muayene sonucu belirlenir.
Teşhis konduktan sonra yapılacak ameliyatın türü belirlenir ve hasta onayıyla uygulamaya geçilir.